دکتر علی ذبیحی: مطالعات و بررسی های علمی نشان می دهد که جلگه خوزستان از گذشته های دور، یکی از مستعدترین بخش های ایران برای کشاورزی است که اگر درست مدیریت شود، بخش مهمی از نیازهای ایران به انواع تولیدات کشاورزی را بر طرف می نماید.
برای بهره برداری مناسب از استعداد خدادادی در خوزستان، این اتفاق نظر وجود دارد که اگر ظرفیت آب رودهای مهم و جاری در این استان به درستی مدیریت شود، اتفاق مهمی در این استان و در نتیجه در کشور اتفاق خواهد افتاد.
برنامه ریزی و مطالعات اولیه در این خصوص از سالهای ابتدایی دهه چهل به بعد جهت مدیریت آب و تولید انرژی برق آبی در مسیر رودهای مهم این استان آغاز شد. تمام سدهای ساخته شده در قبل و بعد از انقلاب از نظر اهمیت، در میزان ذخیره آبی و تولید انرژی، نتیجه چندین مرحله مطالعات کارشناسی است که متخصصین و مشاورین خارجی و داخلی، آنها را از جنبه های مختلف مفید و مجاز دانسته اند.
برخی از مطالعات انجام شده در باره احداث سدهایی مانند دز، شهید عباسپور و … به سرعت به اجرا در آمدند، در حالی که برخی مطالعات دیگر، دو الی سه دهه بعد، به مرحله اجرا رسیدند، لذا ممکن است در مطالعات مجدد و با توجه به شرایط زمانی، دستخوش تغییرات مختصری شده باشند.
بر اساس روالی که از 60 سال پیش تا کنون ادامه دارد، طرحهای ملی، از فاز مطالعات تا مراحل ساخت آنها، توسط متخصصین داخلی و خارجی در حوزه وزارت نیرو انجام می شود و دولتهای مختلف به جز تخصیص بودجه که آن هم باید به تصویب مجلس برسد، در این طرحها نقش دیگری ندارند.
نقش مهم و موثر دولت ها بیش از همه در مرحله ساخت یا اجرای طرحها و نوع مدیریت و نظارت بر عملیات اجرایی طرحها به چشم می آید که مقایسه عملکرد آنها در این روند، نشان دهنده میزان موفقیت هر یک از دولت هاست.
بر این اساس، پرداختن به موضوعات حاشیه ای این قبیل پروژه های ملی، مثل خوب یا بد بودن سد سازی، مناسب بودن یا نبودن ساخت فلان سد و … ارتباط چندانی با دولتها ندارد. اگر کسی باید در این زمینه پاسخگو باشد، متخصصین مربوطه در وزارت نیرو می باشند که در همه دولتها حضور دارند، و مجلس که بودجه لازم را برای اجرای هر یک از این پروژه ها تصویب نموده است.
حال اگر همه مراحل طی شده باشد و دولتی به جای ساخت فلان سد در مدت سه سال، آنرا پس از هفت سال به بهره برداری رسانده است، قطعا قصوری صورت گرفته است و جای بحث می باشد.
متاسفانه آنچه که در سالهای اخیر، مورد حب و بغض برخی از دولتها و عوامل سیاسی منتسب به آنها بوده، به تفاوت چشم گیر فعالیت دولتهای نهم و دهم در مقایسه با عملکرد سایر دولتها مربوط می شود.
آمارهای رسمی وزارت نیرو نشان می دهد ظرفیت حجم مخازن سدهای ساخته شده در پنجاه سال حکومت پهلوی و بیست و هشت سال بعد از انقلاب تا سال ۱۳۸۴، حدود ۲۸ میلیارد متر مکعب آب بوده است، در حالی که این ظرفیت در طی هشت سال دولت دکتر احمدی نژاد به حدود ۵۱ میلیارد متر مکعب رسیده است. یعنی ظرف ۸ سال، ظرفیت آبی کشور حدود ۲۳ میلیارد متر مکعب افزایش یافته است که عمده آن به جلگه خوزستان می رسد. همین یک قلم آمار نشان می دهد که مهمترین کار زیر بنایی برای کشور و به ویژه برای استان خوزستان صورت گرفته است.
طرح مهم و کلیدی دیگری که ویژه استان خوزستان است، آبرسانی کانال الغدیر می باشد که برای اولین بار، آب شرب و شیرین را از بالا دست رودخانه دز به خرمشهر و دیگر شهرهای استان انتقال می داد. بخش مهم این طرح در دولتهای نهم و دهم صورت پذیرفت، و باید دولت آقای روحانی آن را تکمیل می نمود که متاسفانه نه تنها تکمیل نشد، بلکه همان مقدار انجام شده هم به دلیل عدم نگهداری مناسب و صحیح دچار مشکل شده است.
اگر شخص آقای احمدی نژاد در طی هشت سال ریاست جمهوری خود مقاومت نمی کرد و تحت فشارهای سیاسی و … از حقوق آبی استان خوزستان دفاع نمی نمود، هم اکنون نیمی از آبهای موجود استان در مسیر دیگری مصرف می شد و به خوزستان نمی رسید.
بزرگترین مشکل آب کشور که موجب جفا به مردم خوزستان شده، مدیریت آب است. هر چقدر زمان می گذرد موضوع آب حساس تر می شود.
امروز دیگر نمی توان با همان ساز و کارهای ناکارآمد گذشته مدیریت آب کشور را به نتیجه مطلوب رساند. همانطور که در حوزهای مختلف، از جمله اقتصاد و … باید تصمیمات مهم در سطح ملی گرفته شود، در حوزه مدیریت آب هم نیازمند خانه تکانی اساسی و ملی هستیم.
تصمیمات مهم مدیریت آب را نمی توان با چهار نفر افراد دلسوز ولی بخشی نگر که چند صباحی در مسند مسئولیت ها هستند به سرانجام رساند. درست است که کشور ما یک سرزمین نیمه خشک محسوب می شود، ولی باید توجه داشت که آب به اندازه کافی در کشور موجود است و فقط باید آن را درست مدیریت کرد.
